ปรัชญาเมิ่งจื่อ : ปราชญ์เมิ่งจื่อ
๕
บทวั่นจัง ตอนต้น
ตันจู ราชบุตรของอริยกษัตริย์เหยา ไม่ปรีชาสง่าสม ซังจวิน ราชบุตรของอริยกษัตริย์ซุ่น ก็มิได้ปรีชาสง่าสม อีกทั้งเมื่อซุ่นช่วยงานแผ่นดินในกษัตริย์เหยา เรื่อยมาจนถึงอวี่ สืบต่อช่วยงานแผ่นดินกษัตริย์ซุ่นเป็นเวลานานปี สร้างคุณไว้แก่ประชาราษฏร์เกินกว่าคณานับ
รุ่นหลังคือฉี่ ราชบุตรของกษัตริย์อวี่ มีปัญญา ความสามารถ อีกทั้งยังน้อมรับการกล่อมเกลาคุณธรรมจากกษัตริย์อวี่บิดาด้วยความสำรวมไม่ผิดเพี้ยน ส่วนอี้ ที่เป็นขุนนางช่วยชลประทานกษัตริย์อวี่นั้น ช่วงเวลาสร้างผลงานไม่มากสร้างคุณแก่ประชาราษฏร์ยังไม่นาน อีกทั้งระยะเวลาระหว่างกษัตริย์ซุ่น กษัตริย์อวี่ จนถึงอี้ ขวบปีที่บริหารแผ่นดินนั้นต่างไกลกัน ฉะนั้น ราชบุตรทั้งสามจะปรีชาสง่าสมเพียงใดหรือไม่ล้วนเป็นเจตนาฟ้า ไม่ใช่คนจะทำให้เป็นไปได้ อะไรก็ตามที่เป็นไปโดยดุศฏีและธรรมชาติ ล้วนเป็นเจตนาฟ้า
สามัญชนจะได้ครองแผ่นดินพึงมีคุณธรรมเช่นซุ่นกับอวี่ เป็นที่ตั้ง ยังจะต้องมีเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินผู้ทรงธรรมเชิดชูให้ จึงจะได้ ท่านบรมครูขงจื่อ แม้จะเลิศล้ำคุณธรรมเช่นซุ่นกับอวี่ แต่ไม่มีเจ้าฟ้าเจ้าแผ่นดินผู้ทรงธรรมเชิดชูให้ จึงไม่อาจครองแผ่นดิน สำหรับการสืบต่อแก่รัชทายาทนั้น เมื่อถึงเวลาที่ฟ้าจะให้เขาล่มสลาย ชะตากรรมก็จะเหมือนทรราชเจี๋ย โจ้ว ที่ไร้ธรรม
ฉะนั้น ถึงแม้อี้ อีอิ่น จนถึงปู่เจ้าโจวกง ทั้งสามพระองค์นี้ แม้คุณธรรมบารมีจะสูงยิ่ง แต่ที่ไม่ได้รับสืบสายรัชทายาท ก็เพราะกษัตริย์ที่ท่านสนองพระบาทอยู่ ต่างมีรัชทายาทที่ปรีชาสง่าสมได้เอง เดิมที อีอิ่น ช่วยงานกษัตริย์ทัง ปกครองแผ่นดินโดยธรรม พอสิ้นกษัตริย์ทัง ยุพราชไท่ติง สิ้นเสียก่อนจะครองบัลลังก์ ราชบุตรรองลงมาคือ ไอว้ปิ่ง พระชันษาสองปี อีกองค์หนึ่งจ้งเหยิน ก็เพิ่งจะสี่ปี ยุพราชไท่ติง มีราชบุตรซึ่งเป็นรุ่นหลาน มีพระชันษาสูงกว่าจึงแต่งตั้งให้ครองบัลลังก์ของปู่ ไท่เจี่ย หลานปู่ไม่รู้รับผิดชอบ มักทำการเสียหายต่อระเบียบแบบแผนเดิม อีอิ่น ช่วยกษัตริย์ทัง ประคองรักษาแผ่นดินเรื่อยมา เมื่อเห็นไม่ได้การจึงจัดส่งไท่เจี่ยไปเสพสุขที่เมืองถงอี้ สามปีผ่านไป ไท่เจี่ยสำนึก "ตำหหนิตน บำเพ็ญตน" สร้างกรุณาธรรมสำแดงมโนธรรมที่เมืองถงอี้ ตั้งตนอยู่ในโอวาทของอีอิ่น ผู้เป็นเสมือนปู่และบิดาจนเป็นที่ประจักษ์ชัด สุดท้าย อีอิ่น จึงได้เชิญไท่เจี่ย กลับมาครองแผ่นดินที่เมืองป้อ
นี่คือสาเหตุที่อีอิ่นมหาสัตบุรุษไม่ได้ครองแผ่นดินในยุคนั้น ส่วนสาเหตุที่พระเจ้าปู่โจวกงอริยบุคคล มิได้ครองแผ่นดินนั้นคือ ฟ้าได้ให้กำเนิดโจวเฉิงอ๋วงที่ปรีชาสง่าสมมาเป็นรัชทายาทของอริยกษัตริย์โจวอู่อ๋วง เช่นเดียวกับที่อี้ประกบฉี่ ผู้สูงส่งสมควร และอีอิ่นประกบไท่เจี่ยราชบุตร
บรมครูขงจื่อกล่าวว่า
"อริยกษัตรย์เหยากับซุ่น มอบหมายแผ่นดินแก่ผู้ปรีชาสง่าสม ต่อมาราชวงศ์เซี่ย ซัง โจว สามสมัย มอบหมายแผ่นดินแก่รัชทายาทบุตรหลาน เมื่อเป็นไปตามครรลองฟ้า ก็คือหลักหนึ่งเดียวกัน
