[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                  ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ

                       ๒. บทกงซุนโฉ่ว  ตอนต้น

        ปราชญืเมิ่งจื่อว่า  "โอ กล่าวเช่นนี้ได้อย่างไร ครั้งกระนั้น ปราชญ์จื่อก้ง (ศิษย์บรมครู) ถามท่านบรมครูว่า "ท่านบรมครูเป็นอริยปราชญ์ใช่หรือไม่" บรมครูขงจื่อตอบว่า "อริยะนั้น ครูมิอาจรับ ที่เป็นได้คือ ศึกษาไม่รู้หน่าย สอนให้ไม่รู้หนื่อย" (เสวียเอ๋อปู๋เอี้ยน เจียวเอ๋อปู๋เจวี้ยน)
ศิษย์จื่อก้งว่า "ศึกษาไม่รู้หน่าย คือปัญญาธรรม สอนให้ไม่รู้เหนือย คือ กรุณาธรรม   ผู้สูงส่งด้วยกรุณาปัญญาธรรมดังนี้ ก็คืออริยเมธีแล้ว" (เสวียปู๋เจวี๋ยน จื้อเอี่ย เจียวปู๋เจวี่ยน เหยินเอี่ย  เหยินเฉี่ยจื้อ ฟูจื่อจี้เซิ่งอี่)
(เมิ่งจื่อ) ดูเถิด ระดับท่านบรมครูขงจื่อ ยังไม่ยอมรับฐานะความเป็นอริยะ แล้วศิษย์กล่าวอะไรออกมา" กงซุนโฉ่วว่า "เคยได้ยินมาว่า ปราชญ์จื่อเซี่ย  จื่ออิ๋ว  จื่อจาง  ล้วนได้เรียนรู้ส่วนหนึ่งของความเป็นอริยะ  สำหรับหยั่นหนิว  หมินจื่อ กับ  เอี๋ยนเอวียนนั้น แม้จะได้เรียนความสมบูรณ์ของอริยะ แต่ยังได้แก่ตนไม่มาก ดังนี้แล้ว ครูท่านเห็นเป็นเช่นไร"  ตอบว่า "อย่าเพิ่งพูดถึงท่านเหล่านี้เลย" (กงซุนโฉ่วอยากถามบุคคลที่เป็นแบบอย่างเพื่อเจริญรอยตาม) กงซุนโฉ่วถามอีกว่า "ราชบุตรป๋ออี๋ กับ สัตบุรุษอี๋อิ่นล่ะ เป็นเช่นไร"  ปราชญ์เมิ่งจื่อตอบว่า "ท่านต่างจากเราคือ หากมิใช่เจ้าเหนือหัวแห่งตน จะไม่สวามิภักดิ์ หากมิใช่พสกนิกรแห่งตน จะไม่ใช้งาน  ขณะบ้านเมืองปกติสุข จะออกมารับราชการ หากบ้านเมืองวุ่นวาย จะลาพักราชการอยู่กับบ้าน นี่คือ จุดหมายของการใช้ชีวิต (รักสันโดษ รักสงบ) ของราชบุตรป๋ออี๋"   ส่วนสัตบุรุษอีอิ๋นนั้น จุดหมายของการใช้ชีวิตก็คือ ไม่มีพระราชาบ้านเมืองใดที่จะรับใช้ไม่ได้ ไม่มีชาวเมืองใดที่จะใช้งานไม่ได้ บ้านเมืองปกติสุขก็รับราชการอยู่ บ้านเมืองวุ่นวายก็ยังคงรับราชการอยู่ (อะไรก็ได้ อย่างไรก็ได้) นี่คือ อีอิ่น
        สำหรับบรมครูนั้น วาระอันควรรับราชการก็รับ วาระอันควรหยุดพักก็หยุด วาระอันควรยาวนานยั่งยืนก็ยั่งยืนต่อไป วาระอันควรเร่งรีบถอดถอนก็ถอดถอน นี่คือจุดหมายการใช้ชีวิตของท่านบรมครู (ไม่ยึดหมาย ให้พิจารณาการอันควร)  ทั้งสามท่านนี้ ล้วนอริยชนคนก่อนเก่า ครูเอง (เมิ่งจื่อ) ยังไม่อาจเลียนอย่างท่านได้ แต่ที่ปรารถนานั้น คือ เจริญเรียนตามท่านบรมครูขงจื่อ"   กงซุนโฉ่วถามว่า "ป๋ออี๋  อีอิ่น  กับบรมครูขงจื่อ อริยชนระดับเดียวกันกระนั้นหรือ"  ปราชญ์เมิ่งจื่อ ตอบว่า "มิได้เลย ตั้งแต่มีมนุษยชาติมาจนบัดนี้ ยังไม่มีคุณธรรมความเป็นคนสมบูรณ์แบบที่ยิ่งใหญ่เช่นท่านขงจื่ออีกเลย กงซุนโฉ่วว่า "ถ้าเช่นนั้น ทั้งสามท่านมีอะไรเหมือนกันหรือไม่"  ตอบว่า "มี  สมมุติหากมีแผ่นดินร้อยลี้ (เล็กมาก)  ให้ท่านเป็นกษัตริย์ ท่านสามารถทำให้เจ้าเมืองน้อยใหญ่ทั้งหมดเคารพสยบใจได้ แต่หากจะให้ท่านทำเรื่องผิดต่อมโนธรรมสักเรื่องหนึ่ง หรือสังหารคนไม่มีโทษผิดสักคนหนึ่ง เพื่อให้ได้มหาอำนาจครองโลก ทั้งสามท่านจะไม่ทำเป็นอันขาด นี่คือสิ่งที่เหมือนกัน"  กงซุนโฉ่วว่า  "ขอบังอาจเรียนถามอีกว่า สิ่งต่างนั้นเช่นไร" ตอบว่า "ปราชญ์ไจหว่อ  จื่อก้ง  โหย่วยั่ว  ทั้งสามท่าน ปัญญาล้วนพร้อมพอต่อการเรียนรู้ได้ในความเป็นอริยะ เชื่อว่าการเรียนรู้ได้และมั่นใจ่ออริยะ จะไม่เกิดจากความคิด จิตลำเอียง หรือเป็นไปตามอารมณ์พอใจยินดีของตนต่อท่านผู้นั้น (ซึ่งเป็นอริยะ) ปราชญ์ไจหว๋อกล่าวว่า "จากการที่ได้พินิจพิจารณาบรมครูขงจื่อ ทุกอย่างที่ท่านทำทุกอย่างที่ท่านเป็น และทุกอย่างที่เป็นท่าน ล้วนเลิศล้ำ งามสง่า ยิ่งกว่าอริยกษัตริน์เหยากับซุ่นอีกมากนัก"  ปราชญ์จื่อก้งก็กล่าวว่า " อดีตกษัตริย์แม้ผ่านหายไปามกาลเวลา แต่พิจารณาจากบทบัญญัติจริยประวัติของพระองค์แล้ว ก็จะรู้ได้ว่า การดำเนินการปกครองบ้านเมืองของพระองค์นั้น ดีหรือไม่อย่างไร ฟังลีลาดนตรีที่ท่านประพันธ์ทำนองไว้ ก็จะรู้คุณธรรมความเป็นท่านนั้นเป็นอย่างไร (เจี้ยนฉีหลี่เอ๋อจือฉีจื้อ เหวินฉีเอวี้ยเอ๋อจือฉีเต๋อ)
        จากจุดนี้ แม้เนื่องนานผ่านไป กษัตริย์ภายหลังหนึ่งร้อยสมัยพิจารณาตัดสินความเป็นไปของกษัตริย์ก่อนหน้าร้อยสมัย จึงไม่มีผิดพลาดได้แน่นอน   

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                   ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ

                       ๒. บทกงซุนโฉ่ว  ตอนต้น

        ในประวัติศาสตร์ของมนุษย์ชาติ ยังไม่เคยมีที่ยิ่งใหญ่ไปกว่าท่านบรมครูขงจื่อเลย  ปราชญ์โหย่วยั่ว กล่าวว่า "ไฉนจึงมีผู้ต่างจากคนทั่วไป"  กิเลน (ฉีหลิน        ) กับจัตุบาทอื่น  หงส์ฟ้าพรรณราย           (เฟิ่งหวง)  กับนกทั้งหลาย มหาบรรพตกับเนินดิน  ทะเล  แม่น้ำ  กับแอ่งน้ำ ล้วนจำพวกเดียวกัน อริยชนกับคนทั้งหลาย ล้วนคนด้วยกัน แต่คุณสมบัติต่างจากพวกเดียวกัน อริยคุณธรรมล้ำเลิศเหนือคนด้วยกัน ตั้งแต่มีมนุษยชาติมา ยังไม่เคยมีคุณธรรมล้ำเลิศกว่าบรมครูขงจื่อเลย" (จื้อเซิงหมินอี๋ไหล  เอว้ยเจี้ยนฟูจื่อเอี่ย)..........
        ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "เอาชนะด้วยกำลัง จากนั้นเสแสร้งกรุณา เช่นนี้ เรียกว่าผู้พิชิต"  ผู้พิชิตจะต้องมีกำลังของความเป็นมหาอำนาจ เป็นราชอาณาจักรใหญ่ เอาชนะด้วยคุณธรรม จากนั้นให้ความกรุณา เช่นนี้ เรียกว่า "ผู้เป็นเจ้า"  (อ๋อง)     ความเป็นอ๋อง มิพึงต้องรอให้ยิ่งใหญ่เสียก่อน กษัตรย์ซังทังผู้ทรงธรรม ภาคภูมิในความเป็นอ๋อง บนผืนแผ่นดินเพียงเจ็ดสิบลี้โดยรอบ เอาชนะด้วยกำลัง มิอาจเอาชนะใจฝ่ายตรงกันข้ามได้ เขาสยบเพราะอ่อนกำลังตอบโต้ เอาชนะด้วยคุณธรรม ยินดีสยบด้วยศรัทธา เช่นเดียวกับเจ็ดสิบศิษย์เอกที่สยบต่อบรมครูขงจื่อ  ในคัมภีร์ซืออจิง จารึกว่า "จากตะวันตกถึงตะวันออก จากใต้ไปเหนือ ไม่มีสักคนที่คิดจะไม่สยบศรัทธา"  ย้อนมองส่องตน              (หุยกวงฝั่นเจ้า) คุณธรรมล้ำเลิศได้ด้วยใจจริง มิใช่ด้วยฐานะ สถานภาพ  โอกาส  กรณีเสริมส่งจึงเป็น "ผู้ให้"  เพื่อเขาจะ "ได้"  โดยไม่หวังตอบแทนใด ๆ ... ฉันเป็นเช่นนี้ไหม
        ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ผู้เป็นใหญ่มีกรุณาธรรม ย่อมเจริญ ย่อมภาคภูมิใจ  ขาดกรุณาธรรม จะย่ำแย่อัปยศ"  ทุกวันนี้ ประมุขของบ้านเมืองรู้จักแต่จะรังเกียจความอัปยศ แต่ก็ไม่ตั้งอยู่บนกรุณาธรรม จึงเหมือนกับ ไม่ชอบความอับชื้น แต่ก็ชอบที่จะอยู่ในหุบลึก  หากเป็นผู้ใหญ่ในบ้านเมือง รังเกียจความอัปยศจริง วิธีหลีกเลี่ยง ไม่มีอะไรดีไปกว่าเทิดทูนคุณธรรม  ยกย่องขุนนางศรี เชิดชูเมธีคนดีทั้งหลาย เมื่อราชาธิบดีเป็นเมธีมีคุณธรรม นำขุนนางศรีผู้มีความสามารถช่วยกันบริหารบ้านเมือง จะเกิดสุขสงบทั่วหน้า เมื่อถึงเวลานั้น พิจารณาการอาญากับการปกครองบริหารให้เข้าทำนองคลองธรรม ดังนี้แล้วแม้บ้านเมืองใหญ่ ยังจะต้องหวั่นเกรงบ้านเมืองนี้
        ในคัมภีร์ซือจิง  จารึกไว้ว่า  "รักษาโอกาศขณะฝนยังไม่ชุก นกน้อยเร่งรีบจิกรากหม่อน ลอกเปลือกไม้เป็นใบยาง เอามาซ่อมแซมรังของตนให้มั่นคง รังจะไม่โปร่งสบายไม่อับชื้น (แซมรังก่อนฝน)                (เอว้ยอวี่โฉวโหมว) "  "หากเตรียมการดังนี้แก่ประชาราษฏร์ ใครหรือจะกล้ามารุกราน" ธรรมกวีบทนี้ เมื่อท่านบรมครูได้อ่าน ท่านชื่นชมว่า "ผู้เขียนกวีบทนี้ รู้หลักธรรมดี รู้ที่จะปกครองป้องภัยแก่บ้านเมือง ใครจะกล้ามาราวี"
        วันนี้ ผู้เป็นใหญ่ในบ้านเมือง  เมื่ออยู่กับภาวะปกติสุขปลอดสงครามโจรภัย แทนที่จะใช้โอกาสดี สร้างฐนสุขสวัสดิ์แก่บ้านเมือง แต่กลับส้องเสพบันเทิงใหญ่ เกียจคร้าน  ไม่ใส่ใจต่อประชาราษฏร์ วางอำนาจหยิ่งผยอง  ดังนี้คือ "หาภัยใส่ตน"  เคราะห์ภัยวาสนา ไม่มีที่มิใช่ใฝ่หาเข้ามาเอง ในคัมภีร์ซือจิงจารึกไว้ว่า "คำนึงถึงการอันตรงต่อฟ้าทุกเวลา เรียกหาความถูกต้องจากตนเอง ตนย่อมสมบูรณ์พร้อมวาสนา"           (อย่งเอี๋ยนเพ่ยมิ่ง จื้อฉิวตัวฝู) ในหนังสือซังซู บทไท่เจี่ย จารึกไว้ว่า "ภัยพิบัติอันเกิดจากฟ้า ยังอาจหาทางเลี่ยงหลบพ้น  ภัยพิบัติอันเกิดจากตน หลีกไม่พ้นไม่รอดได้"  (เทียนจั้วเนี่ยอิ๋วเข่อเอว๋ย จื้อจั้วเนี่ย ปู้เข่อหัว)                              ก็คือเช่นนี้

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                      ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ

                       ๒. บทกงซุนโฉ่ว  ตอนต้น

        ปราชญ์เมิ่งจื่อ ว่า  "ยกย่องให้เกียรติเมธีผู้มีคุณธรรม ให้ตำแหน่งแก่ปรีชาชนคนที่ไว้ใจได้ ปราชญ์เมธีคนดีอื่น ๆ จะต่างยินดีเข้าร่วมงานบ้านเมือง เก็บภาษีร้านค้า ไม่เก็บภาษีสิ่งของ เป็นระเบียบ ไม่ซ้ำซ้อน พ่อค้าวานิชทั้งหลายต่างพอใจ จะซื้อขายในบ้านเมืองนี้  ตั้งด่านตรวจตราสิ่งของต้องห้าม แต่ไม่เรียกเก็บภาษี คนเดินทางต่างยินดีเข้าออกบ้านเมืองนี้ ไม่เรียกเก็บภาษีที่นา แต่ให้ชาวนาช่วยกันลงแรงในแปลงกลาง ที่เก็บเกี่ยวเข้ายุ้งฉางคลังหลวง ดังนี้ ชาวนาทั้งหมดล้วนยินดีลงแรงทำไร่นา  หากไม่ริบเอาที่อาศํยแทนเงินค่าภาษี ชาวบ้านชาวเมืองทุกหนแห่ง ต่างยินดีมาเป็นประชากรบ้านเมืองนี้  ประมุขผู้เป็นใหญ่  หากทำห้าประการนี้ได้ ชาวเมืองใกล้เคียงก็จะเทิดทูนประหนึ่งพ่อแม่ใกล้เคียงของประชาราษฏร์ จะประณามการปกครองที่ไม่เป็นธรรมของบ้านเมืองตน พาลูกหลานมาอยู่บ้านเมืองนี้  ตั้งแต่มีมนุษยชาติมา ยังไม่มีประมุขใดทำได้เพียงนี้  ควรทำดังนี้ จึงจะไม่มีศัตรู ไม่มีศัตรู ผู้เป็นใหญ่ในแผ่นดินก็คือ ผู้รับบัญชามาจากเบื้องบน ดังนี้ มิใช่อ๋องผู้เป็นใหญ่ในโลกหล้า คงจะไม่มี"   ปราชญ์เมิ่งจื่อ ว่า "คนล้วนมีจิตที่มิอาจอดใจดูดาย กษัตริย์โบราณมีจิตที่มิอาจอดใจดูดาย จึงได้มีการปกครองบ้านเมืองที่มิอาจอดใจดูดาย  เอาจิตที่มิอาจอดใจดูดายนี้ ดำเนินการปกครองที่มิอาจอดใจดูดาย การปกครองโลกหล้า ก็จะช่วยเหมือนลูกแก้วกลิ้ง ในกลางใจมือ"  ที่กล่าวว่า คน ล้วนมีจิตมิอาจอดใจดูดาย เช่น เมื่อเห็นเด็กน้องกำลังจะหัวทิ่มลงบ่อ ไม่ว่าเขาผู้เห็นจะเป็นคนเช่นไร ล้วนบังเกิดจิตสงสารสะท้านลึก  มิใช่ด้วยคิดว่าจะต้องนำเด็กไปส่งพ่อแม่ (ไม่ทันเกิดแผนคิดใด ๆ ) ไม่ใช่คิดว่า จะได้ชื่อเสียงคำชื่นชมจากใคร ๆ อีกทั้งมิใช่เกลียดเสียงเด็กตกน้ำ  (จิตที่มิอาจอดสูดูดายนี้ เป็นธาตุแท้ของจิตเดิมแท้ที่มีอยู่เอง)  จะเห็นได้ดังนี้ ...

ผู้ไม่มีจิตสงสารสะท้านลึก ไม่นับได้ว่าเป็นคน
ผู้ไม่มีจิตละอายต่อความชั่วผิดบาปของตน ก็ไม่นับได้ว่าเป็นคน
ผู้ไม่มีจิตเลี่ยงละสละให้ ก็ไม่นับได้ว่าเป็นคน

                                                   :
                                                 
                                                   :

                                                    :

                                                     ํ

(อู๋เซ่ออิ่นจือซิน  เฟยเหยินเอี่ย

อู๋ซิวเอ้อจือซิน   เฟยเหยินเอี่ย

อู๋ฉือยั่งจือซิน    เฟยเหยินเอี่ย

อู๋ซื่อเฟยจือซิน  เฟยเหยินเอี่ย

จิตสงสารสะท้านลึก เป็นจุดเบื้องต้นของกรุณาธรรม      (เซ่ออิ่นจือซิน  เหยินตือจวน)   
จิตละอายต่อความชั่วผิดบาป เป็นจุดเบื้องต้นของมโนธรรมสำนึก  (ซิวเอ้อจือซิน อี้จือตวน)
จิตเสียสละเลี่ยงให้ เป็นจุดเบื้องต้นของจริยธรรม (ฉือยั่งจือซิน  หลี่จือตวน)
จิตรู้ผิดชอบชั่วดี เป็นจุดเบื้องต้นของปัญญาธรรม  (อู๋ซื่อเฟยจือซิน จื้อจือตวน)

        หากคนมีสี่จุดเบื้องต้นนี้ เปรียบได้ดั่งมีมือเท้าทั้งสี่  มีจิตที่เป็นจุดเบื้องต้นของธาตุแท้อยู่กับตน แต่กลับปฏิเสธว่าทำความดีไม่ได้ เท่ากับทำร้ายตน (ไม่ใช้มือเท้า [คุณความดี] ให้เกิดประโยชน์)  ผู้รักษา "สี่จุดเบื้องต้น" ในตนไว้ได้ ล้วนรู้ที่จะขยาย และเติมเต็มให้แก่พลังนั้น เหมือนเพลิงไฟที่เริ่มลุกโชนเหมือนลำธารที่เริ่มไหลโกรก หากเติมเต็มแก่พลังนั้นได้ พลังนั้นก็จะโอบอุ้มรักษาได้ทั่วหล้า  แต่หากไม่เติมเต็ม ก็ยังไม่พอต่อการปฏิการะบิดามารดา (จุดเบื้องต้นของคุณงามความดีที่แฝงอยู่ในตน มิได้สำแดงแม้แต่เป็นที่พึ่ง ที่ภาคภูมิใจ ที่ปลอบขวัญ ยังไม่พอ)  ปราชญ์เมิ่งจือ ว่า "ผู้สร้างลูกธนู จิตเดิมแท้ของเขานั้นขาดความกรุณาต่อผู้สร้างเกราะป้องกันกระนั้นหรือ หาเป็นเช่นนั้นเสมอไปไม่  ผู้สร้างลูกธนู เกรงแต่จะสร้างได้ไม่แหลมคม  ผู้สร้างเกราะ เกรง
แต่จะสร้างได้ไม่แข็งแกร่ง ป้องกันไม่ได้  อาจารย์เวทมนต์คาถากับช่างไม้ก็เป็นเช่นเดียวกัน (อาจารย์เวทมนต์คาถา ภาวนาไม่ให้เขาตาย แต่ช่างไม้เกรงจะขายโลงศพไม่ได้)  ดังนั้น งานช่างฝีมือทั้งสี่นี้ เมื่อพิจารณาจะรู้ว่า ทุกอย่างพึงชั่งใจ"

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                    ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ

                       ๒. บทกงซุนโฉ่ว  ตอนต้น

        บรมครูขงจื่อท่านเคยกล่าวไว้  "ในหมู่บ้าน จะต้องมีประเพณีนิยมของกรุณาธรรมประจำใจ จึงจะดี เลือกถิ่นฐานที่อยู่อาศัยที่ไม่มีบรรยากาศของกรุณาธรรมจะนับว่าฉลาดมีปัญญาได้หรือ"  จึงกล่าวได้ว่า กรุณาธรรมเป็นศักดิ์ศรีสูงส่งของฟ้าเบื้องบน เป็นฐานตำแหน่งที่ตั้งอันปลอดภัยที่สุดของคน จะก้าวขึ้นสู่ศักดิ์ศรีอันสูงส่ง จะอาศัยอยู่กับฐานตำแหน่งที่ตั้งอันปลอดภัยนั้น ไม่มีใครต่อต้าน  คนที่ไม่รู้จักดำเนินกรุณาธรรมเป็นคนขาดปัญญา ไม่มีกรุณาธรรมอีกทั้งไม่มีปัญญา ก็จะไม่มีจริยระเบียบ และยังไม่รักษาทำตามหลักของมโนธรรมอีกด้วย ถ้าเช่นนั้น ก็เท่ากับเป็นคนที่ใช้ไม่ได้ จะต้องรับสภาพความเป็นข้าทาส เมื่อตกสู่ฐานะต่ำต้อยรับสภาพอย่างนั้น จึงรู้สึกตัวว่าน่าอดสู อย่างเดียวกับช่างทำเกาทัณฑ์อดสูใจที่สร้างอาวุธทำร้ายคน อย่งเดียวกับช่างทำลูกธนูอดสูใจที่ทำลูกธนูทำร้ายคน  ยอมทนอยู่กับความอดสูใจ  มิสู้ดำเนินชีวิตใหม่ด้วยกรุณาธรรม จะดำเนินกรุณาธรรม เริ่มจากตั้งตนเที่ยงตรง เหมือนคนจะยิงธนูให้ตรงเป้า ผู้ยิงจะต้องยืนตัวตรงเสียก่อนเล็งตรงเป้าหมาย แล้วจึงยิง (เหมือนตั้งหลักกรุณาธรรม)  หากพลาดเป้า (ใช้กรุณาธรรมแล้ว ผลตอบสนองยังไม่ดี) อย่าขัดเคืองผู้ชนะเหนือกว่าตน  แต่จงเรียกร้องความถูกต้องจากตนเองให้เที่ยงตรงยิ่งขึ้น (ฝั้นฉิวจูจี่่)
        ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ปราชญ์จื่อลู่ (ศิษย์จอมปราชญ์) นั้น หากมีใครชี้จุดผิดพลาดให้ จะดีใจได้แก้ไข" อริยกษัตริย์อวี่ เมื่อได้ยินใครกล่าวคติเตือนใจให้ปิยวาจาจะแสดงความเคารพ  อริยกษัตริย์ซุ่น สูงส่งยิ่งกว่าสองท่านนี้นัก พระองค์จะทรงฟังความเห็นของทุกคน (รักประชามติ) จะสละพระประสงค์เดิม เมื่อประชามติต้องการเป็นอย่างอื่น  ก็ยินดีรับเอาความสามารถของใคร ๆ ไว้ศึกษาเป็นแบบอย่าง พระองค์เริ่มจากทำไร่ไถนา ทำงานเผาเครื่องเคลือบหาปลา จนกระทั่งถูกเชิญให้ขึ้นครองราชย์ ไม่มีขณะใดเลยที่ไม่น้อมใจฟังเหตุผลที่ถูกต้อง ยินดีเรียนรู้ความสามารถพิเศษของผู้อื่น แล้วปฏิบัติตามนั้น  การเอาปิยวาจา คติธรรม  เอาความประพฤติปฏิบัติดีของใครเป็นแบบอย่าง นั่นก็เท่ากับช่วยให้ใคร ๆ ได้สัมฤทธิ์ผลในการ คิดดี  พูดดี  ทำดีนั้นด้วย กล่าวได้ว่า กัลยาณชนคนดีงาม ไม่มีคุณธรรมใดที่ยิ่งใหญ่ไปกว่าช่วยใคร ๆ ให้ได้ปฏิบัติ ให้ได้สัมฤทธิ์ผลในคุณความดีของเขา (ความถูกต้องดีงามทั้งปวงเพื่อส่วนใหญ่ หากไม่มีใครเชื่อฟังทำตาม ความถูกต้องดีงามย่อมไม่ผลิดอกตกผล)  ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ท่านป๋ออี๋นั้น หากมิใช่ประมุขแห่งตน จะไม่รับใช้งานมิใช่เพื่อนอันพึงคบหา ก็จะไม่เสวนาด้วย ไม่ยอมเหยียบย่างเข้าในราชฐานของทรราช ไม่ทักทายพูดจากับคนชั่วช้าสามานย์ แม้ยืนอยู่บนราชฐานของทรราช(โดยไม่ได้สมัครใจยินดี) และมีความจำเป็นต้องตอบโต้กับทรราช ความรู้สึกจะเหมือนสวมหมวก เครื่องยศชุดวังเต็มภาคภูมิเข้าท้องพระโรงใหญ่ แต่ต้องนั่งอยู่ในโคลนตมความรัง้กียจชิงชังต่อความไม่ถูกต้องของใคร ๆ (ด้วยคาดหมายต่อความดีที่ทุกคนจะต้องมี จะต้องเป็น) แม้กระทั่งเมื่อยืนอยู่กับเพื่อนบ้าน ตั้งใจจะพูดจาทักทาย แต่เมื่อเหลียบเห็นหมวกที่เขาสวมใส่ไม่ตรง ดังนี้ ท่านก็จะผละจากไปทันที เสมือนเห็นสิ่งปฏฺกูลอันจะป้ายเปื้อนถึงตัวได้" ด้วยเหตุ (เคร่งครัดมุ่งหมายให้ถูกต้อง) ดังนี้ แม้เจ้าเมืองมากหลายที่มีวาทะคมคาย จะพยายามมาโน้มน้าวให้ไปเป็นขุนนาง ก็ล้วนถูกปฏิเสธ ที่ไม่ยอมรับนั้นคือ เห็นความเป็นขุนนางไร้ค่า หามีศักดิ์ศรีไม่  ขุนนางข้าราช ฯ คือ หมู่ชนน่ารังเกียจ ชอบแต่จะกลั่นแกล้ง แก่งแย่ง ป้ายสี  ป้อยอ สอพลอ ฉ้อฉล ใช้อำนาจบาตรใหญ่เพื่อประโยชน์ตน) หลิ่วเซี่ยฮุ่ย ขุนนางเมธีแห่งเมืองหลู่ (ความคิดจิตใจต่างไปจากป๋ออี๋) จะไม่รู้สึกน่าอับอายที่มีประชุมไม่สำรวม แม้จะให้รับตำแหน่งขุนนางระดับล่าง ก็รับได้ไม่รังเกียจ ท่านรับราชการพร้อมกับแสดงความดีของเมธีชน งานทุกอย่างปฏิบัติด้วยความถูกต้องเป็นธรรม ถูกสั่งพักงาน (ดีเกินไป) ก็ไม่ขัดเคือง สิ่งแวดล้อมจะเลวร้าย ก้ไม่ทุกข์เศร้า  ท่านกล่าวเสมอว่า "เขาทำของเขา เราทำของเรา แม้เขาจะสวมเสื้อเปิดไหล่หรือเปล่าเปลือย ยืนอยู่ข้าง ๆ เรา เขาจะป้ายเปื้อนแก่เราได้หรือ"  หลิ่วเซี่ยฮุ่ย จึงเป็นตัวของตัวเอง จะยืนอยู่กับใคร ก็ยังคงความเป็นผู้มีพลังเที่ยงธรรมในตนได้  เมื่อขอลาออกจากหน้าที่  แต่หามีผู้รั้งไว้ ก็อยู่ต่อไป เมื่อรั้งและอยู่ต่อไป จึงหมายความว่า ไม่ตั้งใจจะลาออกอย่างแท้จริง  ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ป๋ออี๋ ไม่เปิดใจกว้าง ไม่ยอมรับในผู้อื่น  ส่วนหลิ่วเซี่ยฮุ่ย ตามสบายไม่เคร่งครัด เท่ากับไม่มีความเคารพ ทั้งสองลักษณะนี้ กัลยาณชนมิพึงเอาเยี่ยงอย่าง"
             
                        ~ จบบทกงซุนโฉ่ว  ตอนต้น ~

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                        ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ 

                          ๒.  บทกงซุนโฉ่ว  ตอนท้าย

        ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า " วาระฟ้า  ฤกษ์ยาม  ฤดูกาล "  มิสู้  " ทิศทาง  สภาพ  ชัยภูมิ "  " สภาพทิศทางชัยภูมิ "  มิสู้  " ผู้คนสมานใจ "  (เทียนสือปู้หยูตี้ลี่  ตี้ลี่ปู้หยูเหยินเหอ ) ........................................  สมมุติเช่น มีกำแพงเมืองชั้นในล้อมไว้สามลี้ มีกำแพงชั้นนอกล้อมไว้อีกเจ็ดลี้ เพียงเท่านี้ ยังตีเมืองไม่แตก แต่เมื่อล้อมเมืองไว้นานเข้า ผลจกวันเวลาจะเอื้ออำนวยให้ ( เช่น ในเมืองเกิดอดอยาก เกิดภัยธรรมชติ...) อย่างนี้เรียกว่าเป็นไปตาม " วาระฟ้า ฤกษ์ยาม  ตามฤดูกาลกำหนด " จึงตีเมืองได้  แต่หากยังตีไม่ได้ ก็ด้วย " วาระฟ้า  ฤกษ์ยาม ฤดูกาล " มิสู้  " ทิศทาง สภาพชัยภูมิ "  ชัยภูมิบ้านเมืองของเขาอาจมีสภาพเอื้ออำนวยความมั่นคงปลอดภัย ไม่ขาดแคลน ปิดล้อมไว้นานเพียงใด ก็ยังอยู่ได้ กำแพงเมืองนั้น มิใช่ไม่สูงทะมึน คูล้อมเมืองรอบนอก ก็มิใช่น้ำไม่ลึก อาวุธสงคราม ก็มิใช่ไม่แกร่งกล้าเพียบพร้อม เสบียงอาหารในเมือง ก็มิใช่ไม่อุดมสมบูรณ์ แต่สุดท้าย ทหาร ผู้คน พากันหนีหายออกไปจากเมือง ทิ้งเป็นเมืองร้างไว้ ไม่ต้องโจมตีก็เข้ายึดเมืองได้สบาย ๆ นี่เรียกว่า " สภาพทิศทางชัยภูมิ "  มิสู้  " ผู้คนสมานใจ "  จึงกล่าวว่า " มิพึงปิดชายแดนกำจัดสิทธิห้ามชาวบ้านผ่านเข้าออกอย่างเสรี มิพึงอาศัยเขาสูงเหวลึก เป็นชัยภูมิป้องกันบ้านเมือง  หรือมีอานุภาพโดยมิต้องใช้ศาสตราวุธข่มขู่ไว้หากการปกครองนั้น ถูกต้องตามทำนองครองธรรม ผู้ช่วยเหลือสนับสนุนจะมากมาย  แต่หากปกครองอย่างไม่เป็นธรรม ผู้ช่วยเหลือสนับสนุนก็จะมีน้อย ที่สุดของการขาดความช่วยเหลือสนับสนุนคือ แม้แต่ญาติกันก็หันหน้าหนี  "  ที่สุดของการได้รับความช่วยเหลือสนับสนุน จะได้จากชาวประชาทั่วฟ้ากว้างทุกคนต่างมุ่งหน้ามาสวามิภักดิ์ บ้านเมืองที่ได้รับการช่วยเหลือสนับสนุนเป็นอย่างดีจากประชาราษฏร์ จะจัดการกับบ้านเมืองที่แม้แต่ญาติยังหันหน้าหนีย่อมไม่มีอะไรกั้นขวาง กษัตริย์ทรงธรรมผู้ไม่ปรารถนาสงคราม หากมีความจำเป็นจะต้งรับมือ ก็จะชนะได้แน่นอน   ปราชญ์เมิ่งจื่อกำลังจะไปพบฉีเซวียนอ๋วง แต่อ๋องส่งคนมาบอกว่า  " เราตั้งใจจะมาพบท่าน แต่เกิดเป็นหวัด ถูกลมไม่ได้ จึงมิได้มา พรุ่งนี้เช้าออกบัลลังก์ว่าราชการ ท่านจะมาพบเราได้หรือไม่ " ตอบไปว่า " น่าเสียดายที่ไม่ค่อยสบาย จึงมิอาจเข้าวัง "  วันรุ่งขึ้น ปราชญ์เมิ่งจื่อไปงานพิธีเคารพศพขุนนางเมืองฉี ที่บ้านสกุลตงกัว ศิษย์กงซุนโฉ่วถามครูปราชญ์ว่า "เมื่อวานท่านปฏิเสธที่จะเข้าวังโดยอ้างว่าป่วย แต่วันนี้กลับมาเคารพศพ มันอาจจะไม่เหมาะกระมัง" ครูปราชญ์ตอบว่า "เมื่อวานป่วย วันนี้หาย ไฉนจะมางานศพไม่ได้"

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                        ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ 

                          ๒.  บทกงซุนโฉ่ว  ตอนท้าย

        เวลานั้น อ๋องส่งตัวแทนมาเยี่ยมไข้พร้อมด้วยแพทย์หลวงเมิ่งจ้งจื่อ ลูกพี่ลูกน้องปราชญ์เมิ่งจื่อรับหน้าที่อยู่ กล่าวแก่ตัวแทนเยี่ยมไข้ว่า "เมื่อวานได้รับบัญชาเชื้อเชิญ แต่ปราชญ์ท่านไม่ค่อยสบายจึงไปเข้าเฝ้าไม่ได้ วันนี้ค่อยหายป่วย จึงรีบเดินทางเข้าวัง ไม่ทราบว่าบัดนี้ไปถึงแล้วหรือไม่"  พร้อมกันนั้น ได้ส่งสองสามคนไปดักท่านเมิ่งจื่อกลางทาง บอกว่า "อย่ากลับบ้านเป็นอันขาด (อาจถูกจับผิด) ให้รีบเดินทางเข้าวังไป" ท่านปราชญ์เมิ่งจื่อย้อนกลับไปค้างบ้านขุนนางฉี จิ่งจื่อรู้เรื่องนี้เข้า กล่าวแก่ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ในบ้าน สำคัญที่สุดคือความสัมพันธ์ระหว่างพ่อกับลูก อยู่ในราชสำนัก สำคัญที่สุดคือความสัมพันธ์ระหว่างประมุขกับขุนนาง  นี่คือธรรมะอันเป็นคุณสัมพันธ์ของคน ระหว่างพ่อกับลูก หลักใหญ่ให้รู้พระคุณความสนิทชิดเชื้อ  ระหว่างประมุขกับขุนนาง หลักใหญ่ให้เคารพ ให้เกียรติ  ขณะนี้ ข้าฯเห็นแต่ประมุขให้เกียรติท่าน แต่ไม่เห็นท่านเคารพประมุขเลย"  ปราชญ์เมิ่งจื่อสะท้อนใจกล่าวว่า "คำพูดนี้ พูดได้อย่างไร ชาวเมืองฉี ไม่มีสักคนที่จะถวายวาจากรุณาธรรมแด่อ๋องหรือเห็นว่า กรุณาธรรมมิได้ดีงาม ในใจของพวกเขายังอาจพูดว่า "เหตุใดจึงกล้าเอากรุณาธรรมไปกล่าวสอนอ๋อง" หากคิดเช่นนี้ ถือเป็นความไม่เคารพต่ออ๋องเป็นอย่างยิ่ง นอกจากหลักธรรมที่อดีตอริยกษัตริย์เหยากับซุ่น ใช้ปก
ครองบ้านเมื่องทั่วหล้าแล้ว คำพูดอื่น ๆ ข้าฯ มิกล้ากล่าวแก่อ๋องท่านเลย ฉะนั้น ข้าฯ จึงกล้าูพูดได้ว่า ชาวเมืองฉี ไม่มีสักคนที่เคารพอ๋องเท่ากับข้าฯ" (เคารพให้สติ ให้ข้อคิด)  จิ่งจื่อว่า "หามิได้ มิใช่กล่าวเช่นนั้น" ในคัมภีร์หลี่จี้ จารึกไว้ว่า "บิดาเรียกใช้ มิให้ชักช้าที่จะขานรับ ประมุขผู้เป็นใหญ่ให้หา จะรอจนรถม้าเตรียมเสร็จมิได้" อันที่จริง ปราชญ์ท่านเตรียมจะเข้าวังไปพบอ๋องอยู่แล้ว พอได้ยินว่า มีพระบัญชาส่งคนมาเรียก ก็กลับเปลี่ยนความตั้งใจเสีย การกระทำดังนี้  ดูเหมือนจะขัดต่อจริยธรรมที่จารึกไว้ในคัมภีร์หลี่จี้"  ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "ในคัมภีร์หลี่จี้กล่าวไว้ เป็นกรณีเดียวกันกับเรื่องนี้หรือ แต่ก่อน ท่านปราชญ์เจิงจื่อกล่าวว่า "ความร่ำรวยของเมืองจิ้น เมืองฉู่ เรามิอาจเทียบได้ เมื่อเขาเอาความร่ำรวยมาโอ้อวด เราจึงกล่าวอ้างถึงกรุณาธรรม (ความร่ำรวยที่เรามี) เมื่อเขาเอาบรรดาศักดิ์มาจูงใจเรา เราจึงเอาหลักมโนธรรมไปต้านเขา เรามีอะไรที่ขาดพร่องกว่าเขาหรือ" คำพูดเหล่านี้ มิใช่หลักเหตุผลดอกหรือ ท่านเจิงจื่อยังแฝงหลักธรรมอีกชั้นหนึ่งว่า "คนในโลก มีคุณสมบัติเป็นที่เคารพของใคร ๆ ได้สามประเภทคือ ยศศักดิ์สูง  อายุสูง  คุณธรรมสูง  ในพระราชฐาน ไม่มีที่เกินกว่ายศศักดิ์สูง (ได้รับความเคารพ) ในหมู่บ้าน ไม่มีที่เกินกว่าอายุสูง  หากพูดถึงการอุ้มชูกอบกู้ชาวโลก ก้จะไม่มีที่เกินกว่าคุณธรรมสูงดังนี้แล้ว ไฉนจึงเหตุยศศักดิ์สูงเพียงอย่างเดียว ก็จะดูแคลนอายุสูงกับคุณธรรมสูงไปเสียได้"  ฉะนั้น  ประมุขผู้เป็นใหญ่ทำงานใหญ่ในแผ่นดินตั้งแต่โบราณมา  จะต้องมีขุนนางใหญ่  ผู้รับใช้คนสำคัญที่ "มิให้เรียกใช้" ไม่เรียกให้เข้าเฝ้าโดยไม่จำเป็น อีกทั้งจะต้องยกย่องไว้ในฐานะเฉพาะกิจเฉพาะการ จะพร่ำเพรื่อมิได้ หากมีแผนงานจะต้องปรึกษาหารือด้วย  ประมุขยังจะต้องน้อมองค์ลงไปหา  แสดงถึงความทรงธรรม ให้ความสำคัญแก่คนสำคัญ แก่เรื่องสำคัญที่จะหารือ หากไม่ปฏิบัติเช่นนี้ ก็น่าจะไม่มีการร่วมงานสำคัญเฉพาะกับเขา ฉะนั้น  กษัตริย์ซังทัง ยกย่องเรียกให้อีอิ่น จึงเริ่มน้อมองค์ลงศึกษาวิชาการจากอีอิ่น จากนั้น จึงยกย่องขึ้นเป็นขุนนางใหญ่ กษัตริย์ซังทัง จึงสำเร็จการใหญ่ เป็นอ๋องผู้ยิ่งใหญ่ทั่วแผ่นดิน  โดยมิต้องยุ่งยากลำบากใจเลย สำหรับพระเจ้าฉีหวนกง ที่ไว้ใจเรียกใช้ก่วนจ้งนั้น ก็เริ่มจากน้อมองค์ศึกษาวิชาการระดับสูงจากก่วนจ้งเช่นกัน จากนั้น จึงโปรดให้รับตำแหน่งขุนนางใหญ่ดังนั้น พระเจ้าฉีหวนกง จึงสำเร็จความเป็นอ๋องผู้พิชิต โดยมิต้องยุ่งยากลำบากใจเลย

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                         ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ 

                          ๒.  บทกงซุนโฉ่ว  ตอนท้าย

         วันนี้บ้านเมืองต่าง ๆ ใต้หล้า มีอาณาเขตบ้านเมืองน้อยใหญ่ไม่ยิ่งหย่อนกว่ากัน คุณสมบัติของความเป็นประมุขก็พอกัน ไม่มีคุณสมบัติเลิศล้ำด้วยวิชาการใด มีแต่จะให้ขุนนางรับการสั่งสอนจากผู้เป็นใหญ่ไม่มีที่ยินดีน้อมองค์ลงมาศึกษาจากขุนนางเมธีอีก พึงรู้ว่า กษัคริย์ซังทัง ปฏิบัติต่อขุนนางอีอิ่น กับที่พระเจ้าฉีหวนกง ปฏิบัติต่อก่วนจ้งนั้น ล้วนแต่ไม่กล้าเรียกตัวเข้าพบโดยไม่มีเหตุอันควรทั้งนั้น โดยเฉพาะคนอย่างก่วนจ้งนั้น ยิ่งจะเรียกหาให้เข้าเฝ้าง่าย ๆ ไม่ได้ลย  เฉินเจิน (ศิษย์เมิ่งจื่อ) เรียนถามครูปราชญ์ว่า "วันก่อนที่เมืองฉี อ๋องท่านโปรดพระราชทานทองคำเนื้อแท้ให้ถึงหนึ่งร้อยอี้     (หนึ่งอี้เท่ากับยี่สิำบสี่ตำลึง) แต่ครูท่านไม่รับ พอมาถึงเมืองซ่ง อ๋องท่านโปรดพระราชทานก้อนทอง (เนื้อผสม) เจ็ดสิบอี้ ครูท่านกลับรับไว้  มาถึงเมืองเซวีย อ๋องท่านโปรดพระราชทานก้อนทอง (เนื้อผสม) ห้าสิบอี้ ครูท่านก็รับไว้อีก วันก่อนที่ไม่รับนั้น ถ้าเป็นการสมควร วันนี้ที่รับไว้ก็เท่ากับเป็นการไม่สมควร  หากวันนี้ที่รับไว้เป็นการสมควร วันก่อนที่ไม่รับไว้ก็จะเป็นการไม่สมควร ทั้งสองกรณีนี้  ครูท่านจะต้องมีกรณีหนึ่งที่ไม่สมควรเป็นแน่  ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า " ถูกต้องสมควรทั้งสองกรณี "  เมื่ออยู่เมืองซ่งนั้น ครูกำลังจะเดินทางไกล สำหรับผู้จะเดินทางไกล เจ้าบ้านจะต้องมอบค่าพาหนะค่าเดินทาง ซึ่งผู้มอบให้ก็ได้กล่าวประสงค์นี้ ครูจะไม่รับได้อย่างไร  เมื่ออยู่เมืองเซวีย มอบเงินเรียกขวัญ ครูกำลังพรั่นใจต่อผู้ปองร้าย  อ๋องเมืองเซวียมอบเงินเรียกขวัญ กล่าวประสงค์ว่า  " เอาไว้ใช้จ่ายในการป้องกันตัว " ดังนี้ ครูจะไม่รับได้อย่างไร  เมื่ออยู่เมืองฉี ไม่ได้ใช้เงินเพื่อประโยชน์เฉพาะกาลอันใด อ๋องมอบเงินทองจำนวนมากมายให้ ก็มิได้กล่าวเพื่อประโยชน์เฉพาะกาลใด  เงินทองนั้นจึงถือเป็น " สินบน "   กัลยาณชนจะรับเงินทองอันเป็นสินบนจากใครได้หรือ  เมื่อปราชญ์เมิ่งจื่อเดินทางมาถึงอำเภอผิงลู่ ของเมืองฉี กล่าวแก่ขุนนางนายอำเภอที่ผิงลู่ว่า "หากทหารที่ถืออาวุธยืนยามของท่าน ทิ้งแถวหายไปวันละสามครั้ง ท่านจะปลดเขาออก หรือยังจะใช้เขาต่อไป " ขุนนางตอบว่า ""ไม่ต้องรอถึงสามครั้ง" ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า ถ้าเช่นนั้น ตัวท่านเองละทิ้งหน้าที่ เหมือนทิ้งแถวความผิดก็มากมายนัก หลายปีที่ฝนแล้งอดอยาก ประชาชนในการปกครองดูแลของท่านที่ี่นี่ คนแก่เฒ่าผอมโซ กระเสือกกระสนจะหาอะไรกิน ต้องอดตายตกลงไปในคูน้ำ ขอบเหว  วัยฉกรรจ์ คนแข็งแรง กระจัดกระจายไปหาทางอยู่รอดเหล่านั้น ไม่รู้กี่พันคนไปแล้ว " ขุนนางนายอำเภอว่า "นี่ไม่ใช่ข้าฯ ข่งจวี้ซิน จะทำอย่างไรได้ หน้าที่รับผิดชอบนี้เป็นของประมุขเจ้าเมือง   

[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

                        ปรัชญาเมิ่งจื่อ  :   ปราชญ์เมิ่งจื่อ 

                          ๒.  บทกงซุนโฉ่ว  ตอนท้าย

        ปราชญ์เมิ่งจื่อว่า "สมมุติว่า วันนี้มีคน ๆ หนึ่งรับจ้างเลี้ยงวัวกับแพะไว้ ซึ่งจะต้องหาหญ้าหาน้ำ หาที่ทางเลี้ยงดู แต่หากหาหญ้า หาที่ทางเพื่อเลี้ยงดูไม่ได้ ท่านจะต้องส่งคืนวัวแพะแก่เจ้าของเขา หรือจะยืนดูวัวแพะอดตายไปต่อหน้าต่อตา"  ขุนนางจวี้ซิน ตอบว่า "นี่ถือเป็นโทษของข้า ฯ จวี้ซิน แล้ว"  วันต่อมา  ปราชญืเมิ่งจื่อได้พบฉีเซวียนอ๋วง กล่าวว่า "ขุนนางผู้ปกครองอำเภอต่าง ๆ ของอ๋องท่าน ที่ข้า ฯ รู้จักนั้นมีห้าคน ในจำนวนห้าคนนั้น สำนึกในความผิดของตน มีแต่ขุนนางจวี้ซวินคนเดียว ที่ข้า ฯ จะกล่าวชื่นชมแก่อ๋องได้"  ฉีเซวียนอ๋วงว่า " นี่เป็นโทษของเราแล้ว ที่มิอาจให้ขุนนางเกิดมีจิตสำนึกได้ทุกคน" ปราชญ์เมิ่งจื่อกล่าวแก่ฉืออวา ขุนนางเมืองฉีว่า "ท่านลาจากตำแหน่งนายอำเภอที่หลิงชิว มารับตำแหน่งตุลาการ ดูอย่างกับเหมาะสม เพราะได้ใกล้ชิดกับอ๋อง บทลงโทษไม่ยุติธรรมใด ๆ จะได้กราบทูลให้อ๋องได้พิจารณาแก้ไข แต่บัดนี้หลายเดือนผ่านไป ยังไม่มีทางกราบทูลได้หรือ" ฉืออวาเสนอและทัดทานหลายเรื่อง แต่อ๋องไม่รับพิจารณา ฉืออวาจึงลาออกจากราชการแล้วหายตัวไป  ชาวเมืองฉีพากันวิจารณ์ว่า "ท่านเมิ่งจื่อช่วยวางแผนแก่ฉืออวานั้นดีอยู่ แต่เมื่ออ๋องท่านไม่รับฟังข้อเสนอของฉืออวาที่ได้มาจากท่านเมิ่งจื่อ และบัดนี้ฉืออวาลาออก แต่ไฉนท่านเมิ่งจื่อจึงไม่ลาออก ไม่เข้าใจจริง ๆ "   กงตูจื่อ ศิษย์ท่านเมิ่งจื่อ ได้ยินคำวิพากษ์วิจารณ์จึงนำความมาเรียนแก่ครูปราชญ์ทราบ "ดังได้สดับคือ ผู้มีตำแหน่งหน้าที่รักษาราชการ หากผิดต่อหน้าที่ ไม่มีความสามารถ ก็ควรจะลาออก แต่ครูไม่มีตำแหน่งหน้าที่รักษางานราชการ ไม่มีหน้าที่เสนอข้อคิดเห็น จะอยู่จะไปไม่มีพันธะผูกพัน เป็นอิสระสง่าผ่าเผยทุกโอกาส (ท่านปราชญ์เมิ่งจื่อ อยู่ในฐานะปราชญ์ผู้ทรงคุณวุติพิเศษที่ได้รับเชิญจากอ๋อง) ปราชญ์เมิ่งจื่อเป็นขุนนางรับเชิญระดับสูงของเมืองฉี (มิใช่ขุนนางข้าราชบริพาร)  ครั้งหนึ่งท่านทำหน้าที่ทูต เดินทางไปร่วมงานเคารพพระศพ ที่เมืองเถิงแทนอ๋อง งานนี้ อ๋องได้โปรดให้ขุนนางไก้ นามว่าหวังฮวน เป็นอุปทูตร่วมทางไปด้วยกัน อุปทูตหวังฮวน ได้พบปราชญ์เมิ่งจื่อทุกค่ำเช้าตลอดระยะทางยาวไกลที่เดินทางไปเมืองเถิง แต่ไม่เคยเอ่ยถึงการทูตที่จะต้องไปจัดการนี้เลย ศิษย์กงซุนโฉ่วเรียนถามครูปราชญ์ว่า "ขุนนางหวังฮวนมีหน้าที่ดุแลขุนนางรับเชิญของบ้านเมืองคือครูปราชญ์ท่าน นับว่าสำคัญไม่น้อย หนทางไปสู่เมืองเถิงก้ไม่ใช่ใกล้ ตลอดทางไปกลับ ไม่เห็นครูท่านพูดเรื่องงานพระศพกับหวังฮวนเลย ด้วยเหตุอันใดหรือ" ครูปราชญ์ตอบว่า "งานนี้ทุกอย่างหวังฮวนจัดการเองเสร็จสรรพ ยังจะมีอะไรให้ครูต้องพูดอีกเล่า  (หวังฮวน ไม่ขอคำแนะนำจากผู้ใหย๋ แสดงว่าเหนือกว่าครูปราชญ์จึงเห็นว่าไม่น่าจะแนะนำอะไรให้ได้อีก  ปราชญเมิ่งจื่อเดินทางจากเมืองฉี กลับไปจัดการฝังศพมารดาท่านที่เมืองหลู่ เสร็จงาน จึงเดินทางกลับเมืองฉี ระหว่างทางพักแรมที่อำเภออิ๋ง  ชงอวี๋ ศิษย์ครูปราชญ์เรียนถามว่า "ที่ผ่านมา ครูท่านไม่เห็นศิษย์ด้อยความสามารถ มอบหมายให้ศิษย์ดูแลช่างไม้ทำโลงศพ ตอนนั้นเวลากระชั้น ศิษย์ไม่กล้าเรียนถามครูปราชญ์ท่าน บัดนี้จะแอบเรียนถามว่า  ไม้นั้นสวยงาม แต่ดูเหมือนจะดีเกินไป" (ศิษย์ไม่ค่อยเห็นดีด้วยกับโลงศพไม้หนาไม้เนื้อกล้านั้น)  ครูปราชญ์ตอบว่า "ครั้งโบราณ โลงศพชั้นในกับชั้นนอก ไม่มีขนาดจำกัดมาตรฐานความหนาของไม้ ครั้งโบราณสมัยกลางต่อมา กำหนดความหนาเจ็ดนิ้ว โลงชั้นนอกชั้นในพอเหมาะกัน