[หนึ่งเดียว หลุดพ้น]

***ใบหนาด ใบไม้มีฤทธิ์***
หนาด เป็นพืชชนิดหนึ่งที่นิยมปลูกไว้หน้าบ้าน เพราะมีความเชื่อว่า หนาดไล่ผีหรือป้องกันผีไม่ให้มาหลอกหลอนได้ ข้อเท็จจริงอย่างไรไม่สามารถพิสูจน์ได้ แต่ในวงการวรรณกรรมและตำนานผีแม่นาคพระโขนงกับใบหนาด ทำให้คนไทยจำนวนมากจดจำสรรพคุณของใบหนาด ในเรื่องนี้ได้ดี ซึ่งความเชื่อเรื่องหนาดไล่ผีนี้มิได้มีเฉพาะในแถบภาคกลางอย่างที่รู้กันแต่ในตำนานแม่นาคเท่านั้น พ่อหมอยาเมืองเลยยังบอกว่าหนาดเป็น “ไม้ผีหน่าย” หน้าบ้านคนอีสาน คนไทยพวนยังนิยมปลูกหนาดไว้ใช้เพื่อกันผี เอาไปทำน้ำมนต์ ทั้งนำไปประพรมให้วัว ควาย กันผี และปลูกเอาไว้ใช้ทำยา

ผู้ที่เคยเห็นและได้สัมผัสใบหนาดจะรู้ซึ้งดีเพียงได้ดมแค่ครั้งเดียวก็จะจำกลิ่นใบหนาดไปได้นานแสนนาน เพราะกลิ่นฉุนๆ ของใบหนาดนี่เอง ที่ใครๆ ก็ตามกำลังกลัวๆ แหยงๆ หูตาฝ้าฟาง เห็นอะไรไหวๆ นึกว่าเป็นผี กระสือ กระสัง หรือนางไม้ พอได้กลิ่นหอมฉุนของใบหนาด จึงได้สติเห็นอะไรๆ แจ่มแจ้งขึ้นก็เลยไม่ต้องเห็นผีหรือบางทีอาจเป็นกุศโลบายของคนโบราณที่จะให้ช่วยกันปลูกต้นหนาดเอาไว้ เพราะหนาดมีสรรพคุณทางยามากมาย

ใบหนาด…ยาแช่ ยาอาบ แม่ ลูกหลังคลอด
ใบหนาดมีสรรพคุณยอดนิยมในการใช้เป็นยาคือ การเป็นยาแช่ ยาอาบให้แม่ ลูกหลังคลอด จะใช้เดี่ยวหรือใช้ร่วมกับใบเปล้าใหญ่ก็ได้ ชาวบ้านทุกภาคจะใช้หนาดในสรรพคุณนี้เหมือนๆ กันหมด โดยจะต้มใบหนาดในน้ำให้กับแม่หลังคลอดและทารกตัวน้อยๆ ได้แช่ ได้อาบ รวมทั้งให้แม่ลูกอ่อนดื่มกินด้วย ชาวบ้านทั่วไปที่มีความเชื่อว่าผู้หญิงหลังคลอดลูกใหม่ๆ เลือดจะเสีย การกินน้ำใบหนาดต้มจะช่วยบำรุงเลือด ช่วยขับน้ำคาวปลาให้กับแม่ ซึ่งหนาดเป็นยาร้อนจึงช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด ทั้งยังมีฤทธิ์แก้อักเสบจึงเหมาะกับแม่หลังคลอด

ใบหนาดยังเป็นสมุนไพรที่มีสรรพคุณในการช่วยลดการอักเสบของผิวหนังและการที่ใบหนาดมีน้ำมันหอมระเหยจึงช่วยกระตุ้นระบบประสาทและระบบการหายใจ ซึ่งไม่เพียงแต่ใช้ต้มอาบให้แม่และทารกตอนคลอดใหม่ๆ เท่านั้น ใบหนาดยังใช้ต้มอาบ หรือใช้เป็นยาอบ แก้ผดผื่นคัน รักษาอาการผิวหนังอักเสบ ช่วยทำให้ผิวสวย ลดปัญหาเรื่องผิวพรรณ ใช้ตำพอกฝีเพื่อแก้อักเสบ ใช้น้ำคั้นสดๆ ทาแผลสดเพื่อห้ามเลือดได้อีกด้วย

ใบหนาด…ยาสูบ แก้หืด แก้ริดสีดวงจมูก
ใบหนาดยังนิยมนำมามวนสูบแก้หืด ซึ่งสรรพคุณนี้ชาวบ้านรู้กันโดยทั่วไป ปัจจุบันชาวบ้านในภาคใต้หลายจังหวัดยังนิยมสูบใบหนาดเพื่อแก้หอบหืด แก้หลอดลมอักเสบ การใช้ใบหนาดแก้หืดนั้นอาจใช้เดี่ยวๆ หรือใช้ร่วมกันสมุนไพรตัวอื่นก็ได้ เช่น บัวบก ใบเปล้า ใบมะนาว หั่นเป็นเส้นๆ ตากแดดพอหมาด แล้วมวนสูบกับยาฉุน รักษาริดสีดวงจมูก หรือบดผสมกับต้นข่อย แก่นก้ามปู พิมเสน และการบูร มวนด้วยใบตองแห้ง (ถ้าจะให้ดีใช้ใบตองกล้วยตีบ) สูบรักษาโรคหืด แก้ริดสีดวงจมูก

ใบหนาด…ยาแก้อักเสบ ช้ำ บวม
สรรพคุณที่สำคัญอีกอย่างของใบหนาดคือ แก้อักเสบ ซึ่งจะใช้ทั้งวิธีต้มเอาน้ำ แช่ อาบ ทำยาอบหรือต้มเอาไอรม และทำเป็นยาประคบ ชาวบ้านบางแห่งก็ใช้ใบหนาดอังไฟให้ร้อนแล้วนำมาห่อตัวบริเวณที่มีการอักเสบ หรือทางใต้จะใช้รองหัว (ก้อนหินเผาไฟ) ซึ่งเชื่อว่าจะช่วยแก้ปวดหลังปวดเอว แก้อักเสบ แก้ฟก บวม บรรเทาอาการปวดเมื่อย ช่วยผ่อนคลายความตึงของกล้ามเนื้อ และยังมีตำรับยาที่ใช้ใบหนาดนำมาดองกับเหล้า เพื่อเก็บไว้ใช้นานๆ สำหรับทาถูแก้ปวด เช่น ปวดข้อรูมาติกส์และแก้คัน แก้ลมพิษได้ด้วย หนาดเป็นสมุนไพรหลักตัวหนึ่งที่นิยมใส่ในตำรับยาอบ และในลูกประคบ

ใบหนาด…เครื่องหอม อโรมาเธอราปีส์ คลายเครียด
ใบหนาดเป็นเครื่องหอมที่สาวภูไทยใช้เป็นส่วนผสมในยาสระผม โดยสาวภูไทยผมยาวสลวยจะใช้ใบหนาด ใบมะนาว รากแหน่งหอม (ว่านสาวหลง) ต้มกับน้ำข้าวหม่า (น้ำที่แช่ข้าวเหนียวทิ้งค้างคืนไว้) แล้วใช้เป็นยาสระผม ทำให้ผมหอมกรุ่น ใบหนาดยังแก้วิงเวียน แก้ปวดหัวได้ดีโดยการตำใบหนาดให้พอละเอียด นอนลงหรือนั่งเอนหลัง แล้วนำมาวางข้างขมับและหน้าผาก ใช้แก้ปวดหัวได้ หรือจะต้มใส่หม้อเอาไอรมเพื่อรักษาอาการวิงเวียนก็ได้

ใบหนาดมีน้ำมันหอมระเหยจำพวกการบูรและพิมเสนธรรมชาติอยู่มาก ตั้งแต่ร้อยละ ๐.๑-๑.๙ ซึ่งถือว่ามีอยู่เป็นจำนวนมากทีเดียว ในประเทศจีนมีการปลูกใบหนาดเพื่อสกัดการบูร พิมเสนธรรมชาติจากใบหนาดด้วย

ใบหนาด…แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียดแน่น แก้หวัด แก้ไอ
หนาดเป็นยาร้อนและมีน้ำมันหอมระเหย จึงมีสรรพคุณในการช่วยย่อย แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ จุกเสียด ช่วยขับลม แก้ปวดท้อง แก้หวัด แก้ไอ ทำให้หายใจโล่ง โดยใช้ใบหนาดชงกินหรือต้มกิน หรือเคี้ยวใบสดๆ กินหรือจะเคี้ยวกินกับใบพลูเพื่อแก้จุกเสียดแน่นก็ได้

จากการศึกษาวิจัยทางเภสัชวิทยาพบว่า ใบหนาดมีสารพวก ฟลาโวนอยด์ Blumeatin ซึ่งมีฤทธิ์ป้องกันไม่ให้ตับถูกทำลายจากสารพิษและยังมีสารพวก Sesquiterpene lactones ที่แสดงฤทธิ์ต้านมะเร็งบางชนิดในหลอดทดลอง นอกจากนั้นยังมีฤทธิ์ในการกระตุ้นการหลั่งของสารต้านฮิสตามีนซึ่งจะช่วยแก้แพ้ มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านเชื้อรา ต้านอนุมูลอิสระ ขับปัสสาวะเช่นเดียวกับชาและกาแฟ แต่มีการศึกษาการใช้ใบหนาดในการลดความดันโลหิตในคนฟิลิปปินส์ที่มีอาการความดันโลหิตอ่อนๆ พบว่าใบหนาดไม่มีผลดังกล่าว แต่ก็พบรายงานที่น่าสนใจในประเทศฟิลิปปินส์ว่าการใช้หนาดในการขับนิ่วได้ผลดี

ในฟิลิปปินส์นิยมใช้ขับนิ่วในไต ในเมืองใช้สูบแก้หืด ทำเป็นชาต้มกินขับปัสสาวะ ขับเหงื่อ ขับประจำเดือน ใบต้มผสมสมุนไพรตัวอื่นใช้อาบให้แม่หลังคลอด รากและใบเป็นยาฆ่าแมลง ในจีนมีการใช้มาตั้งแต่ในสมัยโบราณในการขับลม เป็นยากระตุ้นอ่อนๆ ขับพยาธิและเป็นยาฆ่าเชื้อในแผล ในมาเลเซียทำเป็นโลชั่นแก้เหน็บชา แก้ปวดเมื่อย รูมาตอยด์ ในเวียดนามใช้ใบแก้ไข้หวัดใหญ่ แก้ไอ ท้องอืด ต้มเอาไอรมแก้ปวด ใบคั้นทาแผลริดสีดวงทวาร ใบใช้ดองเหล้าทาแก้ปวดข้อรูมาตอยด์ แก้คัน แก้พิษ

หนาดยังมีฤทธิ์ในการฆ่าแมลง ซึ่งมีการใช้หนาดในโกดังเก็บกระเทียม พบว่าสามารถป้องกันแมลงต่างๆ ได้

ที่มา : ตำรับยาไทย    ขอบคุณค่ะ