东 (dōng) อ่านว่า ตง แปลว่า ตะวันออก
食 (shí) อ่านว่า สือ ในที่นี้แปลว่า กิน
西 ( xī) อ่านว่า ซี แปลว่า ตะวันตก
宿 (sù) อ่านว่า สู้ แปลว่า พัก ค้างแรม เล่ากันว่าในยุคจีนโบราณ แคว้นฉีปรากฏหญิงสาวงามเพียบพร้อมนางหนึ่ง เมื่อถึงวัยที่นางจะมีคู่ครองออกเรือนได้แล้ว จึงมีผู้มาสู้ขอ 2 ราย โดยผู้ที่มานั้นก็คือเพื่อนบ้านที่อาศัยอยู่ทางด้านทิศตะวันตก และทิศตะวันออกนั่นเอง
ครอบครัวที่มาจากทิศตะวันออกนั้นมีฐานะร่ำรวย บุตรชายเป็นพ่อค้ากว้างขวางในสังคม ทว่าหน้าตาขี้ริ้วขี้แหร่ ส่วนครอบครัวจากทิศตะวันตกยากจนข้นแค้น บุตรชายเป็นนักวิชาการผู้หนึ่ง แต่ก็มีรูปร่างหน้าตางดงามน่าดูยิ่งนัก
บิดา-มารดาของหญิงงามผู้นี้ต่างมีความลำบากใจต่อเรื่องดังกล่าว เนื่องเพราะหากตบแต่งไปกับผู้ที่เป็นเศรษฐีก็รังเกียจที่เขาหน้าตาขี้ริ้ว หากออกเรือนไปกับครอบครัวที่ยากจนก็เกรงบุตรสาวจะต้องไปตกระกำลำบากในภายภาคหน้า สองสามี-ภรรยาคิดอย่างไรก็คิดไม่ตก สุดท้ายจึงได้เรียกบุตรสาวมาเพื่อสอบถามความสมัครใจของเจ้าตัวต่อหน้าสองครอบครัวที่เดินทางมาสู่ขอ
เมื่อหญิงงามผู้เป็นบุตรีมาถึง สองสามี-ภรรยาจึงนำเรื่องที่ตัดสินใจไม่ได้นี้บอกกล่าวกลับนางจนหมดสิ้น อีกทั้งยังกำชับนางว่า "เจ้ายินดีที่จะออกเรือนไปกับผู้ใดไม่จำเป็นต้องเอ่ยออกมาตอนนี้ เพื่อจะได้ไม่ต้องเขินอาย เพียงเจ้ายื่นแขนออกมาก็เพียงพอแล้ว หากเจ้าสมัครใจตบแต่งไปกับคุณชายบ้านตะวันออกก็จงยื่นแขนซ้ายออกมา แต่หากเจ้าพึงใจคุณชายบ้านตะวันตกก็จงยื่นแขนขวาออกมาแทน เช่นนี้ก็อยู่ที่เจ้าว่าจะตัดสินใจเช่นไร?"
เมื่อสองสามี-ภรรยากล่าวจบ หญิงงามผู้เป็นบุตรีก็ค่อยๆ พับแขนเสื้อด้านซ้าย ต่อมาก็พับแขนเสื้อด้านขวา สุดท้ายกลับชูทั้งสองมือขึ้นมาให้บิดามารดาเห็นชัดเจนอย่างไม่ลังเล
สองสามี-ภรรยาเห็นดังนั้น ได้แต่ตกตะลึงอ้าปากค้าง ขบคิดไม่เข้าใจถึงการกระทำของบุตรี จึงได้เอ่ยถามออกมาอย่างมึนงงว่า "นี่ นี่นับเป็นอะไรได้?"
"นับเป็นอะไรได้..." หญิงงามในใจมีความคิดอ่านของตนเองอยู่แล้ว จึงได้อธิบายให้สองผู้เฒ่าเข้าใจว่า "ข้าล้วนสมัครใจออกเรือนไปกับคุณชายทั้งสองบ้าน! เมื่อถึงเวลานั้น ยามกลางวันข้าย่อมอยู่กับครอบครัวที่ร่ำรวยเพื่อกินอาหารให้อิ่มท้อง ส่วนยามค่ำย่อมไปหลับนอน ณ บ้านของคุณชายผู้ยากไร้แต่งดงามผู้นั้น เช่นนี้ ข้าก็ไม่ต้องลำบากยากไร้ ทั้งยังได้ชายรูปงามมาเป็นสามีแล้ว"
สำนวน "ตงสือซีสู้" หรือ "กินทางตะวันออก นอนทางตะวันตก" ใช้เปรียบเปรยในทางลบว่า ผู้ที่โลภมากนั้นไม่ว่าผลประโยชน์ทางใดล้วนต้องการเอาไว้เป็นของตัวทั้งสิ้น โดยไม่คำนึงถึงขนบจารีตประเพณี ความถูก-ผิด หรือกฏเกณฑ์ใดๆ
สำนวนนี้ใช้ในตำแหน่งภาคแสดง(谓语) หรือส่วนขยายนาม(定语)
ที่มา
http://baike.baidu.com/ Credit : โดย ผู้จัดการออนไลน์ 14 เมษายน 2553 09:58 น.
